Arada sizden gelen sorular oluyor. Bazı bültenlerde bulunan ibarelerle ilgili sorulardan birisi de dozaj hakkında. Konunun mühendisi değilim zaten pek bakmam, koşacak taylar ilk defa o mesafeye çıkıyorsa baba kardeşleri ve anne kardeşlerine göz atıyorum.
Bu dozaj endeksi işi daha çok pedigri danışmanları tarafından kullanılır. Doğru eşleştirme ve istenen özelliklerde taylar yetiştirilmesi için önemlidir.
Beygir.com’da bu işe kafa yorulmuş ve bir formül çıkarılmış. Formülden önce de asıl bilgiler bulunmakta. Bu değerli bilgileri 2003 yılında beygir.com‘da ki abiler kaleme almış. Dozaj endeki ve formül aşağıdaki gibidir.
Dozaj endeksi nedir?
Dozaj endeksi, safkan İngiliz atlarının soyağaçlarında varolan önemli aygırların soyağacındaki yerine dayanarak yapılan matematiksel bir analiz yöntemidir.
Önemli Aygırlar Hangileridir?
Atçılık tarihinde bir çok önemli aygır bulunsa da Dozaj hesabında dikkate alınan aygırlar geçen yüzyıl içinde bir çok yavru vererek önemli bir yer teşkil eden ve Chefs-De-Race olarak bilinen bir listede yer alan aygırlardır.
| ABERNANT (B) | DARK RONALD (P) | MIEUXCE (P) | ROUGH’N TUMBLE (B/C) |
| ACK ACK (I/C) | DISCOVERY (S) | MILL REEF (C/S) | ROUND TABLE (S) |
| ADMIRAL DRAKE (P) | DJEBEL (I) | MONSUN (C/S) | ROYAL ACADEMY (B/I) |
| ALCANTARA II (P) | DONATELLO II (P) | MONTJEU (C/S) | ROYAL CHARGER (B) |
| ALIBHAI (C) | DOUBLE JAY (B) | MOSSBOROUGH (C) | RUN THE GANTLET (P) |
| ALIZIER (P) | DR. FAGER (I) | MR. PROSPECTOR (B/C) | SADLER’S WELLS (C/S) |
| ALYCIDON (P) | EIGHT THIRTY (I) | MY BABU (B) | SARDANAPALE (P) |
| ALYDAR (C) | EL PRADO (B/I) | NASHUA (I/C) | SEA-BIRD (S) |
| A.P. INDY (I/C) | ELA-MANA-MOU (P) | NASRULLAH (B) | SEATTLE SLEW (B/C) |
| APALACHEE (B) | EQUIPOISE (I/C) | NATIVE DANCER (I/C) | SECRETARIAT (I/C) |
| ASTERUS (S) | EXCLUSIVE NATIVE (C) | NAVARRO (C) | SHARPEN UP (B/C) |
| AUREOLE (C) | FAIR PLAY (S/P) | NEARCO (B/C) | SHIRLEY HEIGHTS (C/P) |
| AWESOME AGAIN (I/C) | FAIR TRIAL (B) | NEVER BEND (B/I) | SICAMBRE (C) |
| BACHELOR’S DOUBLE (S) | FAIRWAY (B) | NEVER SAY DIE (C) | SIDERAL (C) |
| BAHRAM (C) | FAPPIANO (I/C) | NIJINSKY II (C/S) | SIR COSMO (B) |
| BALDSKI (B/I) | FORLI (C) | NINISKI (C/P) | SIR GALLAHAD III (C) |
| BALLYMOSS (S) | FOXBRIDGE (P) | NODOUBLE (C/P) | SIR GAYLORD (I/C) |
| BAYARDO (P) | FULL SAIL (I) | NOHOLME II (B/C) | SIR IVOR (I/C) |
| BEN BRUSH (I) | GAINSBOROUGH (C) | NORTHERN DANCER (B/C) | SMART STRIKE (I/C) |
| BEST TURN (C) | GALLANT MAN (B/I) | NUREYEV (C) | SOLARIO (P) |
| BIG GAME (I) | GIANT’S CAUSEWAY (C) | OLEANDER (S) | SON-IN-LAW (P) |
| BLACK TONEY (B/I) | GONE WEST (I/C) | OLYMPIA (B) | SPEAK JOHN (B/I) |
| BLANDFORD (C) | GRAUSTARK (C/S) | ORBY (B) | SPEARMINT (P) |
| BLENHEIM II (C/S) | GREY DAWN II (B/I) | ORTELLO (P) | SPY SONG (B) |
| BLUE LARKSPUR (C) | GREY SOVEREIGN (B) | PANORAMA (B) | STAGE DOOR JOHNNY (S/P) |
| BLUSHING GROOM (B/C) | GUNDOMAR (C) | PERSIAN GULF (C) | STAR KINGDOM (I/C) |
| BOIS ROUSSEL (S) | HABITAT (B) | PETER PAN (B) | STAR SHOOT (I) |
| BOLD BIDDER (I/C) | HAIL TO REASON (C) | PETITION (I) | SUNNY BOY (P) |
| BOLD RUCKUS (I/C) | HALO (B/C) | PHALARIS (B) | SUNSTAR (S) |
| BOLD RULER (B/I) | HAVRESAC II (I) | PHARIS II (B) | SWEEP (I) |
| BRANTOME (C) | HELIOPOLIS (B) | PHAROS (I) | SWYNFORD (C) |
| BRITISH EMPIRE (B) | HERBAGER (C/S) | PIA STAR (S) | T.V. LARK (I) |
| BROAD BRUSH (I/C) | HIGH TOP (C) | PILATE (C) | TANTIEME (S) |
| BROOMSTICK (I) | HIS MAJESTY (C) | PLEASANT COLONY (I) | TEDDY (S) |
| BRULEUR (P) | HOIST THE FLAG (B/I) | POLYNESIAN (I) | THE TETRARCH (I) |
| BUCKAROO (B/I) | HURRY ON (P) | POMPEY (B) | TICINO (C/S) |
| BUCKPASSER (C) | HYPERION (B/C) | PRECIPITATION (P) | TOM FOOL (I/C) |
| BULL DOG (B) | ICECAPADE (B/C) | PRETENSE (C) | TOM ROLFE (C/P) |
| BULL LEA (C) | INDIAN RIDGE (I) | PRINCE BIO (C) | TOURBILLON (C/P) |
| BUSTED (S) | IN REALITY (B/C) | PRINCE CHEVALIER (C) | TRACERY (C) |
| CARO (I/C) | INTENTIONALLY (B/I) | PRINCE JOHN (C) | TRAGHETTO (I) |
| CARSON CITY (B/I) | IN THE WINGS (C/S) | PRINCEQUILLO (I/S) | TUDOR MINSTREL (B) |
| CHATEAU BOUSCAUT (P) | KEY TO THE MINT (B/C) | PRINCE ROSE (C) | TURN-TO (B/I) |
| CHAUCER (S) | KHALED (I) | PROMISED LAND (C) | ULTIMUS (B) |
| CHIEF’S CROWN (I/S) | KING SALMON (I) | RABELAIS (P) | UNBRIDLED (B/I) |
| CICERO (B) | KINGMAMBO (C/S) | RAINBOW QUEST (C/S) | VAGUELY NOBLE (C/P) |
| CLARISSIMUS (C) | KING’S BISHOP (B/I) | RAISE A NATIVE (B) | VANDALE (P) |
| CODEX (I/C) | LA FARINA (P) | RELIANCE II (S/P) | VATELLOR (P) |
| COLORADO (I) | LE FABULEUX (P) | RELKO (S) | VATOUT (S) |
| CONGREVE (I) | LOST CODE (B/I) | REVIEWER (B/C) | VIEUX MANOIR (C) |
| COUNT FLEET (C) | LUTHIER (C) | RIBOT (C/P) | WAR ADMIRAL (C) |
| COURT MARTIAL (B) | LYPHARD (C) | RIGHT ROYAL (S) | WHAT A PLEASURE (B) |
| CREME DELA CREME (C/S) | MAHMOUD (I/C) | RIVERMAN (I/C) | WILD RISK (P) |
| CREPELLO (P) | MAN O’ WAR (S) | ROBERTO (C) | WORDEN (S) |
| DAMASCUS (I/C) | MASSINE (P) | ROCK SAND (C/S) | |
| DANZIG (I/C) | MIDSTREAM (C) | ROMAN (B/I) |
Soyağacında bu aygırlar bulunan safkanların dozaj hesabı yapılırken 1. derecede yakınlıkta 16, ikinci derecede yakınlıkta 8, üçüncü derecede yakınlıkta 4 ve dördüncü derece yakınlıkta 2 katsayısı kullanılır. Yukarıdaki tabloda aygırların yanında görülen harfler şunları simgeler :
B : Brilliant : 1200m. ve daha kısa mesafelerde başarılı
I : Intermediate : 1400 – 1800m mesafelerde başarılı
C : Classic : 2000 – 2400m mesafelerde başarılı
S : Solid : 2600 – 3200m mesafelerde başarılı
P : Professional : 3400m ve daha uzun mesafelerde başarılı
Chefs-De-Race listesinde yer alan atlar bu özelliklerine göre sınıflandırılmışlardır. Bazı aygırlar birden fazla grupta yer alabilirler, bu durumda dozaj hesapları yapılırken kullanılan katsayılar bu iki özellik arasında paylaştırılır.
Dozaj Profili Nasıl Çıkarılır?
Herhangi bir safkanın dozaj profili hesaplanırken bu safkanın 4 seviye geriye doğru soyağacı çıkarılır ve hem soyağacında yer alan hem de Chefs-De-Race listesinde bulunan aygırlar bu hesaplamada kullanılır. Aşağıdaki örnekte SHEER INNOCENCE adlı safkanın soyağacı ve dozaj profilinin nasıl hesaplandığını görebilirsiniz. Koyu renkle gördüğünüz aygırlar Chefs-De-Race listesinde de yer alırlar ve bu aygırların yanında özellikleri de gösterilmiştir.
Örneğin 1. seviyede babası olan Shirley Heights hem C hem de P özelliği taşıdığı için bu seviyenin katsayısı olan 16 ikisi arasında 8’er puan olmak üzere paylaştırılmıştır.
| 1. Seviye | 2.Seviye | 3.Seviye | 4.Seviye |
| SHIRLEY HEIGHTS(CP) | MILL REEF(CS) | NEVER BEND(BI) | NASRULLAH(B) |
| LALUN | |||
| MILAN MILL | PRINCEQUILLO(IS) | ||
| VIRGINIA WATER | |||
| HARDIEMMA | HARDICANUTE | HARD RIDDEN | |
| HARVEST MAID | |||
| GRAND CROSS | GRANDMASTER | ||
| BLUE CROSS | |||
| VARISHKINA | DERRING-DO | DARIUS | DANTE |
| YASNA | |||
| SIPSEY BRIDGE | ABERNANT(B) | ||
| CLAUDETTE | |||
| VARINIA | CHARLOTTESVILLE | PRINCE CHEVALIER(C) | |
| NOORANI | |||
| EYEWASH | BLUE PETER | ||
| ALL MOONSHINE |
Bu soyağacında yer alan ve hesaplamalarda kullanılacak aygırları şu şekilde sıralayabiliriz.
| Katsayı | Aygır | B | I | C | S | P |
| 16 | SHIRLEY HEIGHTS | – | – | 8 | – | 8 |
| 8 | MILL REEF | – | – | 4 | 4 | – |
| 4 | NEVER BEND | 2 | 2 | – | – | – |
| 2 | NASRULLAH | 2 | – | – | – | – |
| 2 | PRINCEQUILLO | – | 1 | – | 1 | – |
| 2 | ABERNANT | 2 | – | – | – | – |
| 2 | PRINCE CHEVALIER | – | – | 2 | – | – |
| Toplam | 6 | 3 | 14 | 5 | 8 |
Böylece SHEER INNOCENCE’in dozaj profili 6-3-14-5-8 toplamda da 36 olmuştur. Bu profile bakarak bu safkanın C (Classic) puanlarının yüksekliğinden 2000 – 2400m mesafelerde başarılı olacağı sonucu çıkarılabilir.
Dozaj Endeks (Dosage Index – DI)Ne Demektir?
Dozaj profilindeki B ve I katsayıları hız puanları olarak, S ve P katsayıları da dayanıklılık puanları olarak adlandırılırlar. C katsayısı ie her ikisine eşit olarak dağıtılır. Dozaj endeks de hız ve dayanıklılık puanlarının birbirine göre oranını ifade eder.
Örneğin SHEER INNOCENCE’in hız puanı = 6 + 3 + (14/2) = 16 iken, dayanıklılık katsayısı (14/2) + 5 8 = 20’dir. Buna göre dozaj index’i de 16/20= 0.8’dir. Bu arakamın büyük çıkması atın hızının dayanıklılığına göre çok daha üstün olduğunu ve kısa mesafelerde daha başarılı olabileceğini gösterir. Tam tersi ise yani bu rakamın 0’a yakınlaşması uzun mesafelerde başarılı olabileceğini gösterir. Ancak tek başına bu orana bakmamalı aynı zamanda dozaj profilindeki puanların da yüksek olması beklenmelidir.
Dağılım Merkezi (Center Of Distribution – CD) Ne Demektir?
Dağılım merkezi bir atın dozaj profilindeki denge noktasını belirler. Bir safkanın CD’sine bakarak ideal koşu mesafesi hakkında fikir sahibi olunabilir. Doğacak bir tayın hangi mesafeye yatkın olacağı konusunda fikir sahibi olmak için bu atın anne ve babasından gelen dozaj puanlarından hesaplanacak CD’ye bakılabilir. Hesaplama yöntemi aşağıdaki formülde gösterilmiştir.
[(B * 2) + I] – [S + (P * 2)] / Toplam Puanlar
Örneğin SHEER INNOCENCE’in profilindeki puanları bu formülde yerine koyarsak : [(6 * 2) + 3] – [5 + (8 * 2)] / 36 = -0.17 olarak hesaplanır. Buna göre bu safkanın dağılım merkezi 0 ile –1 arasında yani C ile S arasındadır. Bu da bu safkanın ideal mesafesinin 2400m civarında olduğunu gösterir.
| B | I | C | S | P |
| +2 | +1 | 0 | -1 | -2 |
Dağılım Merkezi (CD)’ni Bilmenin Avantajları Nedir?
Aşağıdaki tablo her bir 100 metreye karşılık gelen Dağılım Merkezini göstermektedir.
| 100metre | 8…10…12…14… | 16…18..20…22. | ..24…26..28 | ..30…32…34… | 36+ |
| CD = | +2 | +1 | 0 | -1 | -2 |
| B | I | C | S | P |
Bu konu yenibeygir.com‘da da derlenmiş.
